De Terschellinger cranberry is van alle markten thuis

De cranberry kwam in de zeventiende eeuw per ongeluk terecht op Terschelling, doorstond de tand des tijds en is vandaag de dag onverminderd populair. “De cranberry is ook een klein stuiterballetje”, zegt Hans van Keulen, directeur van Terschellinger Cranberries. Elke dag verbindt hij vraagstukken die te maken hebben met de rode bes aan de praktijk, denkt na over het behoud van de plant en draagt een verantwoordelijkheid naar de natuur op zijn schouders.

Begin oktober is de tijd van de oogst van het rode goud. “Het oogstseizoen loopt van september tot en met oktober en in die tussentijd moeten de bessen de duinen uit. Dat houdt in: zo veel mogelijk bes plukken met zo weinig mogelijk schade. Het is de bedoeling dat de plant volgend jaar weer bes geeft”, zegt Hans. “

De cranberry heeft het zwaar

En dat kan meevallen of tegenzitten. “Elk jaar is de oogst weer anders en de volumes fluctueren. Het ene jaar kunnen we ons geluk niet op, het andere jaar is de oogst karig. Een voorbeeld: neem de oogst van 2018, die was groot, maar in 2019 viel de oogst behoorlijk tegen. Gelukkig kunnen we door de bessen na een goede oogst in te vriezen, een opeenvolgende slechte oogst ondervangen. Zo wordt de schade door een slechte oogst weer gladgestreken.”

Toch heeft de cranberry het zwaar. “Een slechte oogst ontstaat bijvoorbeeld door nachtvorst, dan vriest de bloesem kapot. Maar er zijn meer bedreigingen: ook kruipwilg en grassoorten bedreigen het bestaan van de cranberry. Dat brengt vraagstukken mee waarover ik me met Staatsbosbeheer buig. ‘Hoe gaan we de pluk uitvoeren, hoe behouden we de kwaliteit en wat betekent de stikstofproblematiek voor de cranberry?’ Vraagstukken die verantwoordelijkheid meebrengen.”

Echte sap bommetjes

In de winkels prijken de producten gemaakt van cranberry onberispelijk in de schappen. “Zo’n 1700 winkels in Nederland en België, om precies te zijn. Daar gaat werk aan vooraf en tijd overheen. Na het oogsten worden de bessen op West-Terschelling te drogen gelegd en ontdaan van takjes. In big bags gaan de bessen naar de vaste wal en vervolgens in de vriezer. Na ongeveer 10 weken is de celstructuur van de bes kapot, waardoor de bessen ‘sap bommetjes’ zijn geworden. In de fabriek in Harlingen wordt er vervolgens een product van gemaakt”, vertelt Hans.

Dat kan siroop, jam of compote zijn. “Maar er gaat niets boven de verse bes”, zegt Hans. “Een puur product als de cranberry moet je niet te veel gaan vermengen. Het pure cranberrysap is een uniek natuurproduct en heeft een zeer hoge zuurgraad. Om die reden wordt het vaak gedronken ter preventie van blaasontsteking. Voor de beeldvorming: puur cranberrysap heeft een lagere zuurgraad dan een citroen. Houd je een ongezoete cranberry uit het licht, dan blijft de bes tot wel twee jaar goed. Er moet heel wat gebeuren voordat er schimmel op komt.”

Cranberry limoncello

De citroen en de Terschellinger cranberry gaan perfect samen, kwam Hans op het idee. “Ik lees veel in mijn vrije tijd en houd in de gaten wat er leeft op social media: een bron van ideeën. Tijdens de zomerperiode, twee jaar terug, kwam ik een bericht tegen op social media over het van oorsprong Italiaanse drankje limoncello. Dat bracht me op een idee. Zowel de citroen als de cranberry zijn allebei zuur en vormen daardoor een perfecte basis, viel me in. Wat gebeurt er al je die twee producten samenbrengt? Je kunt niet altijd langs wal zeilen, soms moet je de risico’s afwegen en gewoon beginnen.”

Hans gaat verder: “Dus heb ik vervolgens heb een limoncello-producent, Roberto, uit Italië gebeld en mijn licht bij hem opgestoken. We zagen beiden iets in het plan voor een nieuwe limoncello-soort en rolden het idee uit om een cranberry-limoncello op de markt te brengen. Dat is gelukt: inmiddels is de Terschellinger Cranberries Limoncello op de markt. Gemaakt in Italië en in Nederland afgevuld.” En het multiculturele drankje is in zwang: “Het is echt een trend aan het worden en wordt volop verkocht op het eiland”, zegt Hans.

Stuiterballetjes

De verantwoordelijkheden strekken zich ook uit naar andere delen van de keten. “De cranberries verpakken we zelf in de fabriek in Harlingen, samen met Empatec. En dat is echt één groot feest voor beide partijen. Twee keer in de week komen de medewerkers ons helpen en dan gaan we letterlijk fluitend en zingend de dag door. Al lange tijd zijn we bezig om plastic zo veel mogelijk uit het verpakkingsmateriaal te weren. Het cranberrysap gaat in glazen flessen en dat is de meest duurzame optie. Die optie gaat alleen niet op voor alle producten”, legt Hans uit.

De rode bes zelf legt een andere weg af. “Onze cranberry is een klein stuiterballetje, zonder deksel springt alles uit de verpakking. Vraagstukken over de verpakking en het materiaal zijn dus aan de orde van de dag. Daarin zoeken we naar een balans: we willen zo duurzaam mogelijk handelen, maar goedbeschouwd betaalt de consument de prijs, óók voor het verpakkingsmateriaal. Nu hebben we een mooie oplossing: bestaande pulp-bakjes worden omgevormd naar een sleeve-verpakking. Zo kunnen we een mooi natuurproduct aanbieden dat biologisch verpakt is.”

Met en voor de natuur

“De Terschellinger Cranberry is alleen te koop in biologische winkels en dat is vanuit een heel bewuste overweging. Want waar cultuur en natuur samenkomt met commercie, ligt een verantwoording. Met de natuur en voor de natuur, dat gedachtegoed is verweven in het DNA van Terschellinger Cranberries. Nieuwe ideeën bedenken en de handen van alle betrokkenen op elkaar krijgen, daarvan krijg ik keer op keer weer energie”, sluit Hans af.

Meer informatie: www.terschellingercranberries.nl